✓ต้นไม้: เงี่ยงดุก (หนามเงี่ยงดุก) ลักษณะ ผลไม้กินได้ สมุนไพร?
เงี่ยงดุก (หนามเงี่ยงดุก)
ชื่อวิทยาศาสตร์ (ชื่อพฤกษศาสตร์)
เงี่ยงดุก ชื่อวิทยาศาสตร์ ว่า Canthium berberidifolium E.T.Geddes จัดเป็นพืชในสกุล Canthium อยู่ในวงศ์เข็ม (Rubiaceae) ซึ่งพันธุ์พืชนี้ ทางเราจัดไว้ในกลุ่มสมุนไพร
ชื่อไทย
ชื่อที่เป็นทางการ หรือ ชื่อราชการของพืชชนิดนี้ มีชื่อไทยว่า เงี่ยงดุก (อ้างอิงจากข้อมูลชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย; เต็ม สมิตินันท์ ฉบับแก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ. 2557)
ต้นเงี่ยงดุก มีชื่อสามัญ (ภาษาอังกฤษ) ว่า - และยังมีชื่ออื่น ๆ ที่เป็นชื่อพื้นเมือง หรือชื่อท้องถิ่น ว่า เงี่ยงดุก หนามเงี่ยงดุก หนามปลาดุก (นครราชสีมา, ขอนแก่น, ร้อยเอ็ด, ศรีสะเกษ, อุบลราชธานี), หนามแท่งน้อย (ภูไท-อ.พรรณานิคม สกลนคร), หนามก๊นไก่ (ไทญ้อ-อ.ศรีสงคราม จ.นครพนม)
นิเวศวิทยา
ต้นเงี่ยงดุก ในประเทศไทยพบขึ้นตามชายป่าดงดิบแล้งและป่าเบญจพรรณที่อยู่ในเขตที่ราบน้ำท่วมถึง และในป่าบุ่งป่าทาม ที่ความสูงจากระดับน้ำทะเลไม่เกิน 300 ม.
การกระจายพันธุ์
การกระจายพันธุ์ของเงี่ยงดุก ในไทย พบได้ทั่วไป ในภาคตะวันออก ภาคกลาง สำหรับภาคตะวันออกเฉียงเหนือพบทั่วไป แต่ไม่พบในลุ่มน้ำโมง ต่างประเทศพบที่กัมพูชา
เงี่ยงดุก ออกดอกเดือนไหน
ต้นเงี่ยงดุก ออกดอกช่วงเดือนเมษายน - กรกฎาคม ผลแก่เดือนมิถุนายน - กันยายน
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ของเงี่ยงดุก
- ลักษณะวิสัย: ไม้พุ่ม สูง 1-2 ม.
- ลำต้น: กิ่งมีขนสั้นและมีหนามแหลมคมออกเป็นคู่ตามซอกใบ/ข้อ ยาว 0.5-3 ซม. กิ่งโน้มลง
- ใบ: ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม รูปกลม-ไข่กลับ ยาว 1-2 ซม. ปลายใบกลม-เว้าตื้น โคนใบมน-แหลม มีเส้นแขนงใบข้างละ 3-4 เส้น ปลายเส้นโค้งจรดกัน ผิวใบด้านบนเกลี้ยงมันเงา มีรอยกดเป็นร่องตามแนวเส้นแขนงใบ ด้านล่างมีขนประปราย-เกลี้ยง ก้านใบยาว 1-2 มม.
- ดอก: ดอกออกเป็นกระจุกตามซอกใบ มี 1-3 ดอก/กระจุก ดอกขนาดเล็ก เมื่อบานกว้าง 8-10 มม. กลีบเลี้ยงยาว 1.5 มม. ปลายหยักเป็นแฉกตื้นๆ 5 แฉก เกลี้ยง-ขนประปราย กลีบดอกสีเหลืองอ่อน-ขาว โคนเชื่อมติดกัน ปลายแยก 5 แฉก รูปไข่ ยาว 3-4 มม. ปลายเรียวแหลม ก้านดอกยาว 2 มม.
- ผล: ผลค่อนข้างกลม แบนด้านข้างเล็กน้อย กว้าง 0.8-1 ซม. ปลายมีกลีบเลี้ยงติดคงทน ผิวเกลี้ยงมันเงา เมื่อสุกสีส้ม-แดง มี 2 เมล็ด
ประโยชน์
การใช้ประโยชน์ของเงี่ยงดุก สามารถนำมาเป็นอาหาร ผลสุก สีส้ม-แดง รสเปรี้ยวอมหวาน กินเป็นผลไม้ และเป็นอาหารนก
สรรพคุณทางสมุนไพร
ตำรับ ยารักษาแผลเบาหวาน/แผลอักเสบเรื้อรัง รักษาแผลเบาหวาน หรือแผลอักเสบเรื้อรัง
