✓ต้นไม้: มะสัง ลักษณะ ประโยชน์ รสเปรี้ยว สรรพคุณ สมุนไพร?
มะสัง (Wood apple)
ชื่อวิทยาศาสตร์ (ชื่อพฤกษศาสตร์)
มะสัง ชื่อวิทยาศาสตร์ ว่า Citrus lucida (Scheff.) Mabb. จัดเป็นพืชในสกุล Citrus อยู่ในวงศ์ส้ม (Rutaceae) ซึ่งพันธุ์พืชนี้ ทางเราจัดไว้ในกลุ่มสมุนไพร
ชื่อพ้อง (Synonyms)
- Feronia lucida Scheff.
- Feroniella lucida (Scheff.) Swingle
- Feroniella oblata Swingle
ชื่อไทย
ชื่อที่เป็นทางการ หรือ ชื่อราชการของพืชชนิดนี้ มีชื่อไทยว่า มะสัง (อ้างอิงจากข้อมูลชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย; เต็ม สมิตินันท์ ฉบับแก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ. 2557)
ต้นมะสัง มีชื่อสามัญ (ภาษาอังกฤษ) ว่า Wood apple และยังมีชื่ออื่น ๆ ที่เป็นชื่อพื้นเมือง หรือชื่อท้องถิ่น ว่า มะสัง (ภาคกลาง), กะสัง (ภาคใต้), สัง หมักสัง (อีสาน)
นิเวศวิทยา
ต้นมะสัง ในประเทศไทยพบขึ้นตามที่โล่งแจ้งหรือชายป่าของป่าผลัดใบหรือป่าดงดิบแล้งที่อยู่ในเขตที่ราบน้ำท่วมถึง ในป่าบุ่งป่าทาม มักขึ้นตามเนินดิน ที่ความสูงจากระดับน้ำทะเลไม่เกิน 400 ม.
การกระจายพันธุ์
การกระจายพันธุ์ของมะสัง ในไทยพบได้ค่อนข้างยาก พบในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคกลาง ภาคตะวันออก และภาคตะวันตก ต่างประเทศพบในลาว กัมพูชา เวียดนามตอนใต้ และเกาะชวา
มะสัง ออกดอกเดือนไหน
ต้นมะสัง ออกดอกและติดผลตลอดปี
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ของมะสัง
- ลักษณะวิสัย: ไม้ต้น สูง 5-15 ม.
- ลำต้น: เปลือกขรุขระ มีหนามแตกแขนงได้ ยาวถึง 15 ซม. ตามกิ่งอ่อน แกน-ก้านใบ และช่อดอกมีขนสั้นหนานุ่ม กิ่งมีหนามตรงและแหลมคม ยาว 1-5 ซม.
- ใบ: ใบประกอบแบบขนนกปลายคี่ เรียงสลับ แกนใบยาว 4-10 ซม. มีใบย่อยเรียงตรงข้าม 5-11 ใบ รูปรีกว้าง หรือรูปไข่กลับ ยาว 1.5-3 ซม. ปลายใบมน กลม หรือเว้าบุ๋ม โคนใบมน-กลม ผิวใบด้านบนเกลี้ยงและมันเงา ด้านล่างมีขนสั้น เนื้อใบหนา เมื่อขยี้มีกลิ่นหอม ก้านใบย่อยยาว 1-2 มม. มีเส้นแขนงใบข้างละ 4-6 เส้น มีต่อมน้ำมันใสๆ เห็นชัดเจนที่ผิวใบด้านล่าง
- ดอก: ช่อดอกแบบแยกแขนง ยาว 4-10 ซม. ออกตามซอกใบ กลีบเลี้ยงและกลีบดอกมีอย่างละ 5-6 กลีบ กลีบดอกสีขาวอมเขียว รูปไข่-ใบหอก ยาว 1.5-2 ซม. ปลายกลีบเรียวแหลม ขอบกลีบบิดเป็นคลื่น เกสรเพศผู้ 14-24 เกสร ยาวมากกว่ากลีบดอก มีกลิ่นหอม
- ผล: ผลรูปทรงกลมแป้น กว้าง 5-10 ซม. สูง 3-6 ซม. ผิว/เปลือกสีเขียวเข้ม เรียบเกลี้ยง แข็งและหนามาก หนา 1-1.5 ซม. เมื่อสุกสีน้ำตาล มีเมล็ดจำนวนมาก
ประโยชน์
การใช้ประโยชน์ของมะสัง สามารถนำมาเป็นอาหาร
- ยอดอ่อน มีกลิ่นหอม เป็นผักสด จิ้มน้ำพริก กินแกล้มลาบ ก้อย หรือแกง
- ผลดิบ-สุก ผ่าครึ่งควักเอาเฉพาะเนื้อใน รสเปรี้ยวจัดใช้แทนมะนาว ใส่ต้มปลา ตำน้ำพริก หรือตำส้ม
- ผลดิบ-สุก รสเปรี้ยว กินเป็นผลไม้ จิ้มเกลือ เคี้ยวได้ทั้งเมล็ดๆ มีรสมัน
สรรพคุณทางสมุนไพร
- ใช้ผลดิบ ผ่ากินเนื้อในและเมล็ด จิ้มเกลือ เป็นยาระบาย แก้อาการท้องอืด
- แก่น ต้มน้ำดื่ม แก้ผิดกะบูน (กินผิดสำแดง) สำหรับแม่ลูกอ่อน
- แก่นสัง/มะสัง + เม็ก (Syzygium antisepticum) + ต้นเห่า + ต้นแก/สะแกนา (Combretum quadrangulare) ต้มน้ำดื่มขับสารพิษ ใช้ฆ่าเชื้อ รักษาโรคงูสวัด
