✓ทำสวน: มือใหม่หัดปลูกแคคตัส วิธีเลี้ยง ดูแล ต้นกระบองเพชร?
วิธีเลี้ยง ต้นกระบองเพชร Cactus แคคตัส ต้นตะบองเพชร การปลูก การดูแลรักษา การรดน้ำ ใส่ปุ๋ย ดินปลูก การเปลี่ยนดิน เปลี่ยนกระถางต้นกระบองเพชร ...
มือใหม่หัดปลูกแคคตัส
ต้นกระบองเพชร, ตะบองเพชร, แคคตัส Cactus เป็นไม้ดอกไม้ประดับ มีใบเลี้ยงคู่ จัดอยู่ในพวกไม้อวบน้ำ ซัคคิวเลนท์ (Succulent) ลำต้นอิ่มตัวไปด้วยน้ำประมาณ 95% โดยปริมาตร
เดิม ต้นกระบองเพชร มีใบ ต่อมาได้วิวัฒนาการให้เข้ากับสภาพภูมิอากาศ เพื่อให้ทนต่อสภาพที่ร้อนและแห้งแล้งของทะเลทราย โดยกระบองเพชรได้เปลี่ยนรูปใบไปเป็นหนามหรือขน
เพื่อลดการคายน้ำและรักษาน้ำไว้ภายในต้นให้มากที่สุด แต่ต้นกระบองเพชร ก็มิใช่พืชที่ต้องการสภาพที่มีน้ำขังแฉะต้นอาจเน่าตายได้
หนามของต้นกระบองเพชร มีสีสรรแตกต่างกัน หนามต้นกระบองเพชรบางชนิดหนามขาว แดง เหลือง บางชนิดอาจมีหลายสี เช่น กระบองเพชรหนามแดงกับขาว บางชนิดมีหนามงอเป็นตะขอ ดูแปลกและงดงามยิ่ง
ดอกกระบองเพชร มีดอกขนาดใหญ่และมีสีสดงดงามมาก จำนวนของกลีบดอกและเกสรตัวผู้มีจำนวนไม่แน่นอน รังไข่เป็นแบบ Inferior คือมีตำแหน่งของรังไข่ตั้งอยู่ต่ำกว่าส่วนอื่น ๆ ของดอก ดอกจะออกจากปุ่มตา (areole) ผล เป็นแบบ berry มีเมล็ดมากมายอยู่ภายในช่องเพียงช่องเดียว
การบำรุงดูแลรักษา ต้นกระบองเพชร
การให้น้ำแก่ต้นกระบองเพชร ควรคำนึงถึงสภาพของดิน ตามปกตินิยมให้น้ำ 3-4 ครั้ง ต่อ 1 สัปดาห์ สิ่งที่ควรคำนึงถึงในการให้น้ำต้นกระบองเพชรในแต่ละครั้ง
- ปริมาณน้ำ อย่าให้น้ำมากจนแฉะ ต้นและรากอาจเน่าตายได้ ให้น้อยแต่บ่อยครั้งดีกว่าให้ครั้งละมาก ๆ
- ความชื้นในดิน ถ้าดินยังขึ้นมากก็ไม่ควรที่จะให้น้ำ
- ภาชนะปลูก ถ้าเป็นกระถางดินเผาควรให้น้ำบ่อยครั้งกว่ากระถางพลาสติกซึ่งมีรูระบายน้ำเพียงรูเดียว
- ความร้อนที่ได้รับ ถ้าได้รับแสงแดดจัดตลอดทั้งวัน ดินจะแห้งเร็ว เราก็ควรให้น้ำบ่อย ถ้าเป็นแดดรำไรการให้น้ำก็ควรห่างออกไป
วิธีการให้น้ำ ต้นกระบองเพชร
การให้น้ำ มีวิธีให้หลายทาง อาจจะเป็นการใช้ฝักบัวรด ใช้สายยางฉีดเป็นฝอยและการให้แบบซึมโดยยกกระถางจุ่มลงในน้ำ น้ำจะซึมไปทั่วกระถางเอง ซึ่งจะเป็นการหลีกเลี่ยงการกระแทกของน้ำที่มีต่อหน้าดิน ซึ่งวิธีหลังนี้ใช้ได้กับแคคตัสทุกชนิด โดยเฉพาะอย่างยิ่งชนิดที่มีขนยาว เช่น พวก old man cactus (Cephalocereus semilis)
ปัญหาที่ท่านผู้ปลูกจะพบ เกี่ยวกับการให้น้ำ คือลำต้นของ Cactus มีลักษณะไม่สม่ำเสมอ บางส่วนจะคอดเล็กลงกว่าปกติ ทำให้ทรงต้นไม่สวยงามนั้นเป็นสิ่งที่แสดงว่าการให้น้ำไม่สม่ำเสมอ เมื่อใดขาดน้ำต้นก็จะชงักการเจริญเติบโต ซึ่งจะพบได้ใน Golden BallCactus (Notocactus leninghausis) เป็นต้น
การใส่ปุ๋ยให้ต้นกระบองเพชร
ต้นกระบองเพชรก็เหมือนกับพืชชนิดอื่น ๆ คือมีความต้องการปุ๋ยเพื่อการเจริญเติบโต แต่ก็ไม่ต้องการมากนัก นอกจากจะได้จากดินปลูกแล้ว เรายังมีการให้ปุ๋ยโดยการรดไปพร้อมกับการให้น้ำ
ปุ๋ยที่ใช้ควรมี Nitrogen (ไนโตรเจน) ต่ำกว่า ฟอสฟอรัสและโปแตสเซียม เพราะว่าถ้าไนโตรเจนสูงจะมีการสร้าง Protoplasm (สารประกอบภายในเซล) มากกว่าการสร้างผนังเซลทำให้เซลล์บาง โรคและแมลงสามารถเข้าและทำลายได้ง่าย
ดินปลูกสำหรับปลูกต้นกระบองเพชร
สภาพของดินปลูกที่ดีควรมีลักษณะดังนี้คือ ร่วน โปร่ง ระบายน้ำดีและอุ้มน้ำได้น้อย วัสดุที่ใช้เป็นส่วนผสมของดินปลูกต้นกระบองเพชรนั้น ประกอบด้วยส่วนหลักใหญ่ ๆ คือ ถ่านในทราย และดิน โดยทั่วไปแล้วมักจะใช้ทั้ง 3 ชนิดที่กล่าวมาในอัตราส่วนที่เท่า ๆ กัน วัสดุที่อาจเพิ่มเติมมี ปุ๋ยหมัก กระดูกป่น (ให้ธาตุฟอสฟอรัส) เปลือกไข่ ใบก้ามปู
วัสดุที่ควรหลีกเลี่ยงคือสิ่งที่กำลังสลายตัว ซึ่งอาจจะทำอันตรายต่อระบบรากได้ ผู้ปลูกแต่ละคนอาจใช้สูตรดินผสมไม่เหมือนกัน ซึ่งก็แล้วแต่ว่าผู้ปลูกท่านใดจะสามารถคิดค้นสูตรดินผสมขึ้นมาใช้เองแล้วได้ผลดี แต่ทางที่ดีแล้วดินไม่ควรเปลี่ยนสูตรบ่อยนัก
กระถางภาชนะปลูกต้นกระบองเพชร
ภาชนะปลูกต้นกระบองเพชรมีหลายประเภท เช่น กระถางดินเผา กระถางพลาสติค และภาชนะกระเบื้องเคลือบซึ่งอาจเป็นภาชนะสำหรับปลูกบอนไซก็ได้ ในประการหลังนี้ส่วนมากใช้ในแง่จัดสวนถาดมากกว่า ภาชนะที่ใช้ปลูกทุกชนิดควรมีการระบายน้ำได้ดี ไม่ขังน้ำ
บางท่านอาจเห็นว่ามีการปลูกต้นกระบองเพชรไว้ในภาชนะถ้วยแก้วซึ่งไม่มีรูระบายน้ำ เหตุที่เขาสามารถปลูกได้เพราะมีการให้น้ำน้อย ซึ่ง ต้นกระบองเพชรจะเจริญไม่ดีในภาชนะถ้วยแก้วข้อเปรียบเทียบระหว่างภาชนะประเภทกระถางดินเผากับพลาสติค
ต้นกระบองเพชรที่ปลูกในกระถางดินเผาจะมีระบบรากที่แผ่กระจายไปทั่วกระถาง เนื่องจากกระถางดินเผามีการถ่ายเทอากาศได้ดี รากต้นกระบองเพชรก็ต้องการออกซิเจน ส่วนกระถางพลาสติก รากจะไม่ค่อยแผ่กระจายแต่จะพุ่งลงสู่ด้านล่าง
การเปลี่ยนกระถางต้นกระบองเพชร
การเปลี่ยนกระถางต้นกระบองเพชร ควรมีการเปลี่ยน 2 ปีต่อครั้ง กระถางที่ใช้ควรมีขนาด หรือ 3 ของความสูงของต้นกระบองเพชรในประเภทที่มีรูปทรงเป็นทรงกระบอกหรือทรงสูง ถ้าเป็นชนิดที่ต้นกระบองเพชรเป็นหัวออกลักษณะกลม มักใช้กระถางที่มีเส้นผ่าศูนย์กลางของปากกระถางกว้างกว่าเส้นผ่าศูนย์กลางของหัวแคคตัสประมาณ 1 นิ้ว ไม่ควรใช้กระถางที่มีขนาดใหญ่เกินไปเพราะความชื้นจะมีมากกว่าซึ่งจะเป็นผลเสียต่อระบบรากได้
การย้ายต้นกระบองเพชรออกจากกระถางเดิม ควรย้ายให้ระบบรากกระทบกระเทือนน้อยที่สุด มิฉะนั้นต้นกระบองเพชรจะชะงักการเจริญเติบโตไปขณะหนึ่ง ชั้นดินในภาชนะใหม่ทำเป็นชั้น ๆ ชั้นบนสุดโรยด้วยหินเกล็ดหรืออิฐมอญหยาบ ป้องกันการกระเด็นของดินเวลาทำการรดน้ำ ชั้นบนสุดของดินควรอยู่ต่ำกว่าขอบกระถางประมาณ 5 นิ้ว
อ้างอิง: บทความโดย ยงยุทธ ใจมีธรรม
